Miejsce świadczenia usług w kontekście rozliczania podatku VAT – art. 28 ustawy o VAT

Opublikowano: 3 czerwca 2020

Tagi: art. 28 ustawy o VAT, rozliczanie vat

Miejsce świadczenia w rozumieniu przepisów ustawy o VAT oznacza miejsce opodatkowania danej czynności.

Miejsce świadczenie uregulowane jest aż w kilkunastu artykułach ustawy o VAT (art.22-28o) i jest zagadnieniem szczególnie złożonym, a przy tym bardzo ważnym z punktu widzenia prawidłowości rozliczeń VAT.

Przepisy w zakresie określenia miejsca świadczenia usług decydują, które z nich i na jakich warunkach są opodatkowane w Polsce, a które w innym państwie.

Miejsce świadczenia usług – zasady ogólne

Nie w każdym przypadku faktyczne miejsce wykonania danej czynności jest miejscem jej świadczenia. Ogólną zasadę miejsca świadczenia usług reguluje art. 28b ustawy o VAT. Zgodnie z nim miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika:

– jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę; gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba – miejscem świadczenie jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej;  

– gdy usługobiorca nie posiada siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej – miejscem świadczenia jest miejsce, w którym posiada on stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.

Art. 28b ustawy dotyczy usług świadczonych dla podatników.

Miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami zgodnie z art. 28c ustawy, jest co do zasady miejsce, w którym usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej.

Ustawa o VAT wyróżnia także katalog usług, dla których miejsce świadczenia ustala się w sposób szczególny, a więc inny niż w art. 28b ustawy o VAT.

Szczególne zasady miejsca świadczenia usług

 Usługi pośrednictwa – to miejsce, w którym dokonywana jest podstawowa transakcja ( art. 28d ustawy). Usługi wykonywane przez pośredników na rzecz podatników, opodatkowane są według zasady ogólnej, zgodnie z art. 28b ustawy, czyli w miejscu siedziby usługobiorcy.

Usług związanych z nieruchomościami – to miejsce położenia nieruchomości ( art. 28e), przy czym regulacje te dotyczą zarówno usług świadczonych dla podatników, jak i ostatecznych konsumentów (podmiotów niebędących podatnikami).

Przykład

Spółka wykonała remont magazynu na terytorium kraju dla słowackiego podatnika. Usługa remontowa związana jest z nieruchomością, dlatego miejsce jej świadczenia (opodatkowania) znajduje się w miejscu położenia nieruchomości, czyli w Polsce (art. 28e ustawy o VAT).

Usługa transportu towarów wykonywana na rzecz podatnika opodatkowana jest w miejscu siedziby usługobiorcy, lub też – jeśli wykonywana jest dla stałego miejsca prowadzenia działalności – w stałym miejscu prowadzenia działalności (art. 28b ustawy o VAT). Wyjątkiem są sytuacje, w których:

• nabywca jest polskim podatnikiem VAT, natomiast usługa w całości wykonywana jest poza terytorium Unii Europejskiej – wówczas przyjmuje się, że miejscem świadczenia jest terytorium znajdujące się poza Unią (art. 28f ust. 1a pkt 1 ustawy);
  
• jeżeli usługa transportu towarów jest wykonywana na rzecz podatnika z kraju trzeciego (spoza UE), ale transport w całości jest wykonywany na terytorium kraju, wówczas przyjmuje się, że miejscem świadczenia jest terytorium kraju.

Transport towarów wykonywany na rzecz niepodatnika (bez względu na to, gdzie znajduje się miejsce zamieszkania nabywcy), opodatkowany jest zgodnie z art. 28f ust. 2 ustawy o VAT, tj. w miejscu, w którym odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości. Wyjątkiem są sytuacje, w których:

• transport towarów rozpoczynający się i kończący na terytorium dwóch różnych państw członkowskich, wykonywany na rzecz niepodatnika jest opodatkowany w miejscu rozpoczęcia transportu towarów (art. 28f ust. 3 ustawy);
  
• w przypadku świadczenia, na rzecz podmiotów niebędących podatnikami w rozumieniu art. 28a, usług międzynarodowego transportu towarów środkami transportu morskiego lub lotniczego – miejscem świadczenia tych usług jest terytorium kraju (§ 4 pkt 2 rozporządzenia w sprawie VAT).

Usług transportu pasażerów – miejsce, gdzie odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości; zgodnie z art.28f ust.1 bez względu na status podatkowy nabywcy.
Usług wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne na rzecz podatnika – miejsce, w którym te imprezy faktycznie się odbywają( 28g ust.1).
Usług pomocniczych do usług transportowych oraz usług na ruchomym majątku rzeczowym – miejsce, w którym usługi są faktycznie wykonywane (art.28h ustawy).
Usług restauracyjnych i cateringowych – miejsce, w którym usługi są faktycznie wykonywane(art. 28i ustawy).

Wyjątek!

Jeżeli usługi restauracyjne i cateringowe są faktycznie wykonywane na pokładach statków, statków powietrznych lub pociągów podczas części transportu pasażerów wykonanej na terytorium Unii Europejskiej, miejscem świadczenia usług jest miejsce rozpoczęcia transportu pasażerów (art. 28i ust.2).

Usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu – miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy (28j ust.4 ustawy).
Usług telekomunikacyjnych, usług nadawczych i usług elektronicznych na rzecz osób prywatnych – miejsce, w którym podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu (28k ustawy).

Usługi niematerialne – świadczone są na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, mających siedzibę albo stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu poza terytorium Unii, to podlegają opodatkowaniu w miejscu, gdzie nabywcy niebędący podatnikami posiadają siedzibę albo stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu (art. 28l ustawy).

    Usług turystyki rozliczanych w systemie marży – miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej – stałe miejsce prowadzenia działalności  albo zwykłe miejsce pobytu (art.28n ustawy); status usługobiorcy nie ma znaczenia.

 Obowiązek podatkowy dla usług niepodlegających opodatkowaniu w Polsce

Mimo, iż transakcja nie jest opodatkowana na terytorium Polski, ważne jest również ustalenie momentu, w którym powstanie obowiązek podatkowy. Ustawodawca w art. 109 ust. 3a ustawy o VAT postanowił, że podatnicy świadczący usługi, których miejscem świadczenia nie jest terytorium kraju, są obowiązani w prowadzonej ewidencji podać nazwę usługi, wartość usługi bez podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze, uwzględniając moment powstania obowiązku podatkowego określany dla tego rodzaju usług świadczonych na terytorium kraju. W przypadku usług, o których mowa w art. 28b, stosuje się odpowiednio art. 19 ust. 19a i 19b.

Przepisy art. 19 ust. 19a i 19b ustawy określają moment powstania obowiązku podatkowego dla importu usług. Odpowiednie ich zastosowanie do świadczenia usług poza terytorium kraju oznacza, że obowiązek podatkowy dla usług, których miejsce świadczenia określa się zgodnie z art. 28b (czyli dla usług świadczonych na rzecz podatników z innego państwa członkowskiego), powstaje z chwilą wykonania tych usług.

Jeżeli na poczet tych usług uiszczane będą zaliczki, to obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą ich otrzymania.

Należy zwrócić uwagę na usługi, za wykonanie których ustalane są terminy płatności lub rozliczeń jeszcze przed zakończeniem ich świadczenia. W takim przypadku, zgodnie z art. 19 ust. 19a pkt 1 ustawy, uznaje się, że usługa została wykonana z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia tych usług.

Natomiast jeśli usługi świadczone są w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, a terminy płatności nie upływają w danym roku, usługi uznaje się za wykonane z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia tych usług (art. 19 ust. 19a pkt 2 ustawy).